Gelişimsel açıdan ergenlik, gençlerin ebeveynlerle daha az zaman geçirdiği, aile katılımı düzeylerinin azaldığı, ebeveynlerden özerklik kazanmaya vurgu yapılan ve ebeveyn-çocuk iletişiminin kalitesinin azaldığı bir dönemdir (Mahabee-Gittens ve diğerleri, 2013). Aynı zamanda ergenlik, akranlarla geçirilen zamanın artması, sosyal ödüle duyarlılığın artması ile akranlarla sosyalleşmeyi ve algılanan akran grubu standartlarına uymayı vurgulayan yeni deneyimlere katılım ile belirlidir (Leung ve ark.; Van Ryzin ve ark., 2014). Bu nedenle, çocukluktan ergenliğe geçiş sürecinde akranların ebeveynlere göre giderek daha etkili hale geldiklerine inanılmaktadır (Trucco ve ark., 2011).
Ergenler, akranlarının riskli davranışlarını abartmakta ve adaptif davranışlarını hafife almaktadır. Popüler gençlere doğrudan madde kullanımları hakkında sorular sorulmuş ve bu gençler, önceki ay neredeyse hiç sigara ya da marihuana kullanmadıklarını bildirmişlerdir. Buna karşın gençlerin akranları popüler gençleri günde üç sigaraya kadar sigara ve ayda dokuz kereye kadar marihuana içiyor olarak algılamaktadır (Helms ve ark, 2014). Popüler akranlar hakkındaki yanlış algılamalar, akran ilişkilerinin ve popüler olanın ait olduğu gruba dâhil olmanın merkezi bir önem taşıdığı ergenlik döneminde, gruba uyma motivasyonuyla madde kullanım davranışını arttırmaktadır.
Akranların ergen davranışları üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olduğu varsayılsa da araştırmalarda genellikle olumsuz etkilerin üzerinde durulmaktadır. Buna karşın bazı ergenlerin toplum yanlısı davranışlarda bulunmak için sosyal baskısı hissedilebilir. Akranlar ergeni riskli davranışlara teşvik edebileceği gibi, aynı zamanda öğretmenlerle iyi geçinmek ve saygılı olmak, uyuşturucudan uzak durmak, zor zamanlarda destek olmak gibi olumlu niteliklerle ergeni madde kullanımından uzak tutan bir
288
etki de göstermektedir (Branstetter ve ark., 2011; de laHaye ve ark., 2013).
Ergenlikte akran etkisine duyarlılık erken ve orta ergenlik döneminde geç ergenlik dönemine kıyasla daha yüksek olmakta ve zamanla azalan bir grafik izlemektedir (Albert ve ark. , 2013).